Toltec legacy: leven als krijger in deze tijd

Castaneda

Het was in 1968 dat Carlos Castaneda ‘De lessen van Don Juan’ publiceerde en ons opnieuw liet kennis maken met de wereld van de Toltecs, een traditie die tot op dat moment volslagen onbekend was.
Een unieke traditie bovendien met een wel heel eigen benadering en vocabulaire. Met intrigerende begrippen als Nagal en Tonal, macht, tovenaars, gecontroleerde dwaasheid, kleinzielige tirannen, enz. En technieken zoals sluipen, dromen en ‘schaduwen uitkammen’.
Kortom, een weg waarop het, zeker in de 60-er en 70-er jaren van de vorige eeuw, ook gemakkelijk was zich te verliezen in glamour, escapisme (zeker in combinatie met gebruik van bepaalde middelen) en mystificatie.

De Toltec legacy

In 1995 publiceerde Théun Mares, geboren in Zimbabwe uit ouders met een Afrikaander achtergrond, het boek ’Return of the Warriors’, het eerste van een zestal boeken over de Toltec Teachings. Het was van het begin af aan duidelijk dat hier iemand aan het woord was die met autoriteit uit dezelfde traditie putte als Castaneda, maar de toon was veel nuchterder. De legendarische herkomst van de Toltecs, het mysterie van de werkelijkheid waarin we leven, de aforismen en verschillende technieken waren weliswaar hetzelfde maar tegelijkertijd ontbraken mystificatie en escapisme hier.
Wat hier gepresenteerd werd als een lang vergeten erfenis voor de mensheid – de Toltec legacy – in deze tijd was, althans als beginpunt, vooral een praktische weg. ‘Onberispelijk leven’ was de boodschap.
Dit artikel is een introductie tot de Toltec Legacy – de nalatenschap van de Toltecs – zoals door Théun Mares gepresenteerd. Ik wil de Nederlandstalige lezer daar graag mee in aanraking brengen vooral omdat deze weg mannen en vrouwen in deze tijd stimuleert om hun potentieel ten volle te leven in de praktijk van het dagelijks leven.
Ik concentreer me dus vooral daarop; de meer subtiele, diepere, esoterische lagen en begrippen blijven in dit artikel buiten beschouwing, maar komen in de boeken uiteraard ruim aan bod. Kern blijft dat dit onderricht voor de ‘linker’ zijde pas verstaan kan worden door dat van de ‘rechter’ zijde te leven. De Toltec Legacy is zeker geen spirituele filosofie. Het is bedoeld voor mensen die vooral zichzelf, en het leven dat hen gegeven is – ook het minder goede daarin – ten volle willen leren kennen.
Dat begint met wat op Toltec legacy ‘niet-doen’ wordt genoemd: stoppen met weglopen en stoppen met het ontwikkelen van schijnoplossingen voor het ongewenste in je leven.

Leven bij uitdaging

We leven in een onbekend universum. Onze perceptie van onszelf en de wereld om ons heen berust volledig op aannames, grotendeels onbewust aangeleerd.
Het enige verstandige wat je kunt doen in deze situatie, zeggen Toltecs, is ervoor te kiezen om te geloven dat we ‘zelf’ het script van ons leven hebben geschreven. Het alternatief is nl. dat je, als het leven tegenzit, uitgaat van pech of erger, kwade opzet: slachtofferschap. Dat scenario kennen we allemaal maar al te goed en wie goed bij zinnen is weet dat het niet werkt. De Toltec legacy noemt dat ‘de dwaasheid van de droom’.
We hebben dus precies die ouders, die omstandigheden en die bepalende ervaringen ‘gekozen’ die ons helpen. Waarmee? Met het wakker worden binnen de droom, met de ontwikkeling van ons bewustzijn en het vervullen van ons specifieke lot.
Het leven reikt je hiervoor alles aan wat nodig is: uitdagingen.
Die komen in allerlei vorm en maat: lichamelijke, innerlijke (karakterologische, traumatische) of uiterlijke (conflicten, armoede enz.). Die dien je onder ogen te zien en aan te gaan; ze zijn er immers om je te helpen. Anders gezegd

“Je tekortkomingen vormen de weg naar vrijheid”

Alhoewel de uitdagingen in het leven van sommige mensen erg zwaar zijn is er voor zelfbeklag geen plaats. Het is daarom dat dit het Pad van de Krijger wordt genoemd.

Krijgers zien het als hun voorrecht om de uitdagingen en conflicten op hun weg onberispelijk tegemoet te treden. Een grote uitdaging betekent immers een groot potentieel om te leren.

“De meeste mensen zien alles in hun leven als een zegen of een vloek.
Een krijger ziet alleen maar uitdagingen. Die zijn noch goed noch slecht.”

Maar

“een krijger kiest zijn gevecht.”

Hiermee wordt niet bedoeld dat je, als het je zo uitkomt, sommige uitdagingen wel en andere niet aangaat. In feite biedt het leven je geen keuze. Waar het over gaat is dat je om te beginnen helder moet krijgen waar een uitdaging echt over gaat.
Maar hoe doe je dat?

Klaarheid

Zolang we in de dwaasheid van de droom zitten re-ageren we. Zelfs als we zgn. bewust handelen is dat meestal zo, omdat we onze dieper liggende drijfveren zelden helder zien. Daarom heet het

“De meeste mensen vechten de verkeerde strijd.”

Als je op die manier bijv. een conflict wint heb je alsnog verloren.
Toltecs gaan er nooit van uit dat een uitdaging of conflict is wat het lijkt te zijn.
Recapitulatie (één van de 4 basistechnieken) van je hele leven is nodig om dieper te kijken. Alle bepalende gebeurtenissen/situaties in je leven dienen herinnerd, herbeleefd, te worden inclusief alle emoties en gevoelens die erbij horen. Recapitulatie leidt tot klaarheid: nuchter, helder de feiten onder ogen zien, zonder dat persoonlijke gevoelens of (zelf-)medelijden de zaak verkleuren. Zo leer je zien wat ongewenste ervaringen in je leven vóór je gedaan hebben.
Zo leer je ook om uitdagingen die in het nu spelen te zien als een voortzetting van fundamentele en nog onbeantwoorde uitdagingen die je hele leven al spelen. En kun je leren actief en creatief antwoord te geven i.p.v. alleen maar steeds op dezelfde manier te reageren.
De meest universele uitdrukking van ‘antwoorden’ is uiteindelijk: leren je goed te voelen over jezelf terwijl je jezelf in alle opzichten – het mooie, het lelijke en alles daar tussenin – hebt leren kennen.
Maar voor het zover is zul je eerst je angst onder ogen moeten gaan zien.

Angst gebruiken

Leven bij uitdaging betekent dat je je angst tegenkomt. Onherroepelijk.
Toltecs noemen ‘angst’ de eerste van de vier vijanden die je moet overwinnen.

Om te beginnen dien je je angst niet langer te onderdrukken – wat we bijna allemaal doen op vele subtiele manieren – maar willen kennen: herkennen en erkennen.
Als je dan angst voelt opkomen weet je dat je een gevecht te wachten staat, een gevecht met een illusie die de veroorzaker is van die angst. Gebruik de angst zodat hij je naar die illusie leidt en leer ‘kijken alsof’ je niet bang bent.
Totdat je ziet waar de uitdaging echt over gaat.
Dan dien je die aan te gaan.

Het is een lange, soms nachtmerrieachtige ervaring van je wil uitoefenen om te leren pal te staan, de illusie recht in de ogen te kijken en actie te ondernemen.
Zo leer je ‘macht’ verwerven.

Jagen op Macht

Toltecs zeggen dat we omringd zijn door een mysterieus, ongrijpbaar iets dat macht (power) genoemd wordt, universele macht.
Het is de resultante van de perceptie van alle levende wezens, alle bewustzijn, en het bepaalt de loop van de gebeurtenissen op een onvoorspelbare wijze. Het belangrijkste is om te weten dat macht ons voortdurend besluipt en uitdaagt en dat we er nooit van kunnen winnen.
Toltecs noemen dit fenomeen ‘de scherpschutters van het universum’:

“Hun pijlen zijn altijd raak: sommige dienen om ons wakker te schudden,
andere bewerkstelligen ingrijpende verandering en weer andere zijn dodelijk.”

Wat voor pijlen – uitdagingen – we aantrekken heeft te maken met hoe onberispelijk we leven.

We vechten dus niet alleen tegen universele macht maar ook ergens voor: om persoonlijke macht te verwerven. Niet macht over anderen – dan wordt macht onze vijand – maar macht over onszelf, over onze perceptie. Macht die ontstaat als we klaar en helder zien wat aan de orde is en daarnaar handelen.
Zo controleren we onze omstandigheden zonder ze te controleren.
Maar

“de regels van de jacht zijn onverbiddelijk:
verleen geen genade, vraag niet om genade, de winnaar bepaalt.”

Er zijn altijd consequenties of je nou wint of verliest. Als je niet helder kijkt of als je niet onberispelijk daar naar handelt zijn de consequenties onaangenamer. Zo is het leven. In onze sociaal-democratie proberen we dit feit te verhullen maar dat werkt niet – zachte heelmeesters > stinkende wonden – misschien heb je dat al gemerkt.
Als je onberispelijk bent geweest voel je het meteen: frisheid, helderheid, ruimte. Het effect van macht – van echt antwoord geven – is energie of vitaliteit. Iedereen kent het tot op zekere hoogte.

Het woord ‘onberispelijk’ (impeccable) is in het bovenstaande nu al een aantal keren gevallen. Als er iets is waar de Toltec krijger zijn gedrag aan afmeet is het dat wel. Maar wat verstaan ze daaronder?

Onberispelijkheid

Onberispelijkheid gaat over handelen (incl. denken, voelen, spreken) naar je beste weten in het moment, op de best mogelijke manier. Het dient niet verward te worden met perfectie: Toltecs beschouwen perfectie als tijdverspilling.

Onberispelijkheid betekent onder anderen dat je in alles en altijd
– dingen met volledige aandacht doet
– integer handelt d.i. trouw bent aan jezelf, je hart
– verantwoordelijkheid neemt voor je daden
– nooit opgeeft als je je werkelijk gecommitteerd hebt
– geen compromissen aangaat
– je eigen, vrije keuzes maakt
– je tijd op aarde niet verspilt

Onberispelijkheid is jezelf vertrouwen, omdat je weet dat je trouw bent aan jezelf, ongeacht de situatie. Het betekent dat je met waardigheid verder kunt reizen ook al heb je ‘verloren’.
Achteraf weet je altijd of je onberispelijk hebt gehandeld: dan is er nl. geen spijt (schuld, schaamte), geen interne dialoog. Is die er wel dan dien je nog iets te ondernemen: er in blijven hangen is geen optie, dat leidt tot depressie.

“Voor de krijger is onberispelijkheid het enige wat tussen hem en zijn dood staat.”

Een Pad met Hart

Toltec krijgers noemen hun pad een Pad met Hart. Dat is niet omdat het aan hun verwachtingen of eisen inzake het leven beantwoordt, maar omdat de Dromer (wat in sommige andere tradities wel ‘Hoger Zelf’ wordt genoemd, die ons lot kent) tot ons spreekt via het hartcentrum.

“Toltecs volgen het bevel van het hart.”

Het leren luisteren naar je hart is een kunst die ontwikkeld moet worden.
Als je goed leert luisteren zul je merken dat het hart noch romantisch noch sentimenteel is. Het kent medegevoel maar ziet dat medelijden een gebrek aan respect inhoudt voor het lot van de ander.

Je hart onberispelijk volgen is vervullend maar kan ook beangstigend zijn want het hart liegt nooit en doet niet aan compromissen. Het vraagt grote toewijding en discipline.
Het is de weg van onvoorwaardelijke liefde die niet behaagt, die eerlijk is en niets en niemand ontziet, te beginnen zichzelf niet.
Je hart in zijn uiterste consequentie volgen leidt uiteindelijk tot vrijheid.

Vrijheid

Vrijheid gaat over vrij zijn van sociale conditionering, vrij om te denken en te beslissen voor jezelf: innerlijke vrijheid om te beginnen.
Het betekent niet: vrije keuze of een leven op eigen voorwaarden. We hebben namelijk ‘alleen maar’ de vrijheid ons hart onberispelijk te volgen.

Niets in dit universum is gratis. Alles heeft zijn prijs en de prijs van vrijheid is het hoogst. Het kost je je leven.

“De meeste mensen vechten om hun bestaande leven te behouden;
de krijger om het te verliezen.”

Door te vechten om vrij te staan van de ondermijnende effecten van sociale conditionering neemt de krijger verantwoordelijkheid voor zijn geboorte, zijn leven en zijn dood. Alhoewel hulpverleners, politici, de rechtspraak en de media hun best doen om het idee van slachtofferschap te promoten, weten krijgers dat er in werkelijkheid geen slachtoffers zijn. De essentie van vrijheid is de wetenschap dat wat er ook met mij gebeurt, ik altijd een keuze heb, zelfs in een schijnbaar uitzichtloze situatie. Die keuze is: hoe geef ik antwoord. Dat is mijn ver-antwoord-elijkheid.

Maar voor mannen en vrouwen zit daar een verschil.

Mannelijkheid en vrouwelijkheid

Het Pad van de Krijger is voor mannen en vrouwen maar hun ontwikkelingsweg is verschillend.

Volgens de Toltec Teachings (en eigenlijk alle esoterische tradities) is de seksuele energie de enige fundamentele energie in het universum en vertegenwoordigen ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’ de twee verschillende polen die ontwikkeling van bewustzijn mogelijk maken. (Dat klinkt abstract maar is gewoon voelbaar: de soort aantrekkingskracht die ik als man voel t.o.v. de vrouw is hetzelfde als dat ik in mijn werk iets nieuws en onbekends op het spoor ben. Een soort opwinding, inspiratie.)

Mannen dienen daartoe hun mannelijkheid helemaal te ontwikkelen en vrouwen hun vrouwelijkheid, want beide zijn potenties, niet vanzelfsprekend, zeker niet in onze huidige cultuur.
Toltecs drukken het verschil in ontwikkelingsweg uit als, voor de man, “de Zoektocht naar Mannelijkheid” en voor de vrouw, “het Ontsluieren van de Mysteries van de Vrouw”. Een subtiel maar essentieel verschil.
Anders gezegd:

“Mannen dienen de seksuele energie te gebruiken om zichzelf te ’scheppen’
en vrouwen om zichzelf te ‘ontvangen’.”

Echte mannelijkheid is schaars in de huidige cultuur en Toltecs spreken over deze tijd daarom als ‘de Crisis van de Man’.
Ze zien vooral kleine jongens die rebelleren tegen Moeder en hun machteloosheid en onzekerheid op alle mogelijke manieren verbergen achter machismo of andere vormen van indruk maken (geld, vrouwen, carrière, macht enz.). Of, als dat niet lukt, toegeven aan hulpeloosheid en passiviteit.
Echte, volwassen mannelijkheid gaat niet over indruk maken of passief zijn maar over het vermogen duidelijk leiding te geven en in alle opzichten open en inclusief te zijn: vriendelijk en stevig, warm, liefdevol en bovenal moedig.

Vrouwen hebben (meestal) van nature toegang tot het Moeder archetype. De Moeder is de mannelijke kant van de vrouw: ze is praktisch, verantwoordelijk, weet hoe het zit, kan dingen vaak beter dan mannen. Ze kan ook zeer controlerend en beheersend worden en haar man als zoon behandelen (die dat meestal heeft opgeroepen).
Om echte vrouwelijkheid te verwerven dient de moeder een stap terug te doen, haar weten en controle los te laten. Als vrouw dien je de durf te hebben het onbekende in jezelf in te gaan. Van daaruit breng je het nieuwe. Vrouwen gaan vaak voorop, zeggen Toltecs daarom. Een volwassen man staat daarvoor open en maakt wat ze brengt praktisch. Dit heet intelligente samenwerking en hierin dienen mannen voorop te gaan.

Belangrijker dan al deze worden is dat bijna iedereen wel de ervaring kent hoe een man, die in zijn kracht is, vrouwelijkheid oproept in de vrouw en een vrouw, die volop vrouw durft te zijn, mannelijkheid in de man.
En hoe bekrachtigend en diep bevredigend dat is voor beide.
En hoe als vanzelf het nieuwe ontstaat als mannen en vrouwen intelligent gaan samenwerken.

Voor wie?

Er zijn veel ontwikkelingswegen en het Toltec Pad van Vrijheid is een van de moeilijkste omdat het confrontatie met zich mee brengt.
Dit pad is voor mensen, mannen en vrouwen, die de levensreis ten volle willen aangaan. Die met open hart en zonder vooringenomenheid de werkelijkheid tegemoet willen leren treden en de gemoedsgesteldheid van de krijger willen verwerven.

Of je, om te beginnen, al veel of weinig macht tot je beschikking hebt doet niet te zake.
Claim wat je hebt, hoe gering ook, en neem de eerste stap, en dan de volgende, enz.

Het is een pad voor mensen die de moed hebben alleen te reizen; er is niemand die je hand vasthoudt.
De boeken zijn een goede leidraad en te verkrijgen via www.renascentlegacy.com (mooie hardcover uitgave) en bij amazon.nl (e-book, veel goedkoper).

Maar er zijn medereizigers en ook al ga je je eigen pad je kunt steun ervaren, elkaar aansporen en van elkaars voorbeeld leren. Die medereizigers vind je in Nederland op deze website en internationaal in de Livingroom van www.toltec-legacy.com en bij de op Toltec Legacy geïnspireerde workshops en retraites van www.institute-for-the-study-of-man.com.

Wil je weten wat vrijheid en macht inhoudt?
Ga dan mee, ga mee op jacht.
Probeer het, wees bereid te mislukken!
Werp, werp de teerling van het leven, laat hem rollen.
Voel hoe het is om je vrij te bewegen.
Ervaar het gevoel van macht, neem het in je op.
Laat de speer vliegen, hanteer je zwaard!
En werp de teerling opnieuw, laat hem rollen!
Wat heb je te verliezen, vriend, dan een leven in gevangenschap?
Wat heb je te winnen, vriend, dan macht?
Win of verlies probeer het, nu! Werp de teerling van het leven.
Als je wil leven vriend. Als je bereid bent te sterven.”
(strijdlied van Atl’man, couplet 3)

Steven Somsen
Rotterdam, 25 september 2015
www.vrijemoed.nl